Hemovijilans Nedir?
Hemovijilans, kan ürünlerinin tedavi amacıyla kullanımından kaynaklanan beklenmedik veya istenmeyen etkiler hakkında bilgi toplanması, değerlendirilmesi ve bu durumların oluşmalarını ve nüksetmelerini önlemek için tüm transfüzyon zincirini kapsayan bir dizi izleme süreci olarak tanımlanır. Hemovijilans, hem vericide hem de alıcıda gerçekleşen tüm istenmeyen reaksiyonları ve transfüzyon zincirinde meydana gelen istenmeyen olayları kapsar.
Hemovijilans Hemşiresi Görevleri
Hemovijilans hemşireliği, transfüzyon reaksiyonlarını azaltmada en etkili uygulamadır. Hemovijilans hemşireliği tüm transfüzyonları takip eder, süreçleri denetler, klinik hemşirelerine gerekli hatırlatma eğitimleri düzenler. Hemovijilans hemşiresi bu görevleri için kan transfüzyonunun tüm adımlarını iyi bilmeli, hemovijilans ilkeleri konusunda güncel bilgilere sahip olmalıdır. Hemovijilans hemşireliğinin etkin uygulandığı hastanelerde transfüzyon güvenliğinde ciddi iyileşmeler olmuştur.
Sağlık profesyonelinin çoğunu ilgilendiren kan transfüzyonu karmaşık ve çok aşamalı bir süreçtir. Bu süreçte uygulamaların doğru yönetimi ve izlemi çok önemli bir yere sahiptir. Yönetim ve izleme noktasında hemovijilans hemşireliğinin transfüzyon güvenliğine çok önemli katkıları olmuştur.
Ülkemizde hemovijilans sistemi uygulamaları için Ulusal Hemovijilans Rehberi 2016 yılında çıkarılmıştır (Ulusal Hemovijilans Rehberi 2016). Bu rehberde hemovijilans hemşireliği ile ilgili tanımlamalar yapılmıştır. Buna göre; 7500 ünite/yıl ve altında transfüzyon gerçekleştirilen hastanelerde en az bir hemovijilans hemşiresi istihdam edilir. Çalıştırılacak Hemovijilans Hemşiresi sayısı 7500 ve katlarında katlanarak artar. Hemovijilans hemşiresinin görev tanımında ise şu ifadelere yer verilmiştir;
- 1-Tüm transfüzyonların, Transfüzyon İzlem Formu ile izlemlerinin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini takip eder. Periyodik eğitimler düzenler.
- 2- Uygun olmayan durumları, transfüzyon komitesine bildirir. Düzeltici önleyici faaliyetlerin ilgili klinik tarafından başlatıldığından emin olur. Bu konulardaki kayıtları ve dokümanları tutar.
- 3- Transfüzyon komitesini ilgili faaliyetler hakkında periyodik olarak bilgilendirir.
- 4- İstenmeyen olay ve reaksiyonları hastane hemovijilans koordinatörüne bildirir.
- 5- Transfüzyon ile ilişkili süreçlerin uygunluğunu denetler. Hemovijilans hemşirelerinin kan transfüzyonunun tüm adımlarını iyi bilmesinin, hemovijilans ilkeleri konusunda en güncel bilgilere sahip olmalarının transfüzyon uygulamalarının başarıya ulaşması noktasında çok önemli katkısı olacağı aşikârdır. Bu sayede hatalı transfüzyon uygulamalarının önüne geçilmesi ve meydana gelen reaksiyonların erkenden fark edilerek erken tanı ve tedavinin uygulanması, transfüzyon ile ilişkili mortalite ve morbidite oranlarının düşürülmesinde önemli rol oynayacaktır.